Inspektorat Graniczny nr 14

Inspektorat Graniczny nr 14 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Biuro Inspektoratu Straży Granicznej „Lubliniec” zostało zorganizowane jeszcze w grudniu 1927 roku. Kierownikiem inspektoratu został st. kom. SC Stanisław Matera. Nowo organizowany inspektorat miał przejąć komisariaty Straży Celnej „Podłęże Szlacheckie” i „Kamieńsko” z Inspektoratu SC „Praszka” oraz komisariaty SC „Lubliniec płn.”, „Lubliniec płd.”, „Kalety” i „Tarnowskie Góry“ z Inspektoratu SC „Tarnowskie Góry”. Na ich bazie miały powstać podległe inspektoratowi SG „Lubliniec” komisariaty SG: „Herby” z podkomisariatem „Panki”, „Lubecko”, „Lubliniec” i „Tarnowskie Góry”^[1]. Obejmowanie odcinka granicznego następowało etapami. W pierwszej dekadzie stycznia 1928 przejęto od Inspektoratu SG „Piaśniki” (wcześniej Tarnowskie Góry) komisariat SC „Lubliniec płn”, „Lubliniec płd”., „Kalety” i „Tarnowskie Góry”. Pod koniec stycznia przyjęto pozostałe komisariaty i placówkę „Buchacz” przeznaczoną do komisariatu Tarnowskie Góry. Z przyjętego komisariatu „Podłęże” wyłączono placówkę „Starokrzepice” i przeznaczono ją do komisariatu SC „Jelonki”^[2].

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[3]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 14 „Lubliniec”^[4]. Rozkazem nr 5 z 12 grudnia 1931 roku w sprawie etatu budżetowego Straży Granicznej na rok 1932/1933 komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł siedzibę inspektoratu z Lublińca do Częstochowy ul. Chłopickiego 35/37^[5]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył komisariat „Panki” z Inspektoratu Granicznego „Wieluń” i przydzielił do Inspektoratu Granicznego „Częstochowa”^[6]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył komisariat „Tarnowski Góry” z Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” i przydzielił do Inspektoratu Granicznego „Wielkie Hajduki”^[6]. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Lisów”^[7]. Rozkazem nr 1 z 1 lipca 1938 roku w sprawach [...] organizacyjnych, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek wywiadowczy „Zwierzyniec”^[8]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” na Obwód Straży Granicznej „Częstochowa”^[9]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Blachownia”^[10]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma utworzył placówkę II linii „Koziegłowy”^[10]. Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł placówkę I linii „Krywałd” i posterunek SG „Konopiska”^[11].

Służba graniczna

Dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od północy: placówka Straży Granicznej „Starokrzepice” wyłącznie, od południa: placówka Straży Granicznej „Sucha Góra” włącznie^[4].

Sąsiednie inspektoraty:

• Inspektorat Graniczny „Wieluń” ⇔ Inspektorat Graniczny „Huta Królewska” − 1928

Kierownicy/komendanci inspektoratu

Struktura organizacyjna

Organizacja inspektoratu w kwietniu 1928^[19]:

• komenda − Lubliniec
• komisariat Straży Granicznej „Herby”
• komisariat Straży Granicznej „Lubecko”
• komisariat Straży Granicznej „Lubliniec”
• komisariat Straży Granicznej „Tarnowskie Góry”

Organizacja inspektoratu w listopadzie 1929^[20]:

• komenda − Lubliniec
• 1/14 komisariat Straży Granicznej „Panki”
• 2/14 komisariat Straży Granicznej „Herby”
• 3/14 komisariat Straży Granicznej „Lubliniec”
• 4/14 komisariat Straży Granicznej „Kalety”
• 5/14 komisariat Straży Granicznej „Tarnowskie Góry”

Przypisy

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Wykazy imienne oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” oraz podległych komisariatów i placówek → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Wykazy imienne Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.