Komisariat Straży Granicznej „Uście Ruskie”

Komisariat Straży Granicznej „Uście Ruskie” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.

Geneza

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[2]. Komisariat Straży Celnej „Wysowa”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Granicznego Straży Celnej „Dukla”^[3].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Gładuszów”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

 Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Wysowa”.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Gładyszów” do Inspektoratu Granicznego nr 19 „Nowy Zagórz” i określił jego strukturę organizacyjną^[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek^[7]. Rozkazem komendanta Straży Granicznej z 10 lipca 1929 w sprawach organizacyjnych powołano placówkę Straży Granicznej I linii „Radocyna”, zmniejszono obsadę placówki „Zdynia” do jednej drużyny i przeniesiono ją do Radocyna i ustalono nowe granice placówek^[8]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu^[9]. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę Straży Granicznej I linii „Radocyna” z komisariatu „Gładyszów” i włączył do komisariatu „Krempna”^[10]. Tym samym rozkazem przeniósł komisariat i placówkę II linii z Gładyszowa do Ujścia Ruskiego^[11] i przemianował posterunek SG „Regietów” na placówkę I linii^[10]. Rozkazem nr 1 z 31 marca 1937 roku w sprawach [...] likwidacji i tworzenia placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski przeniósł placówkę I linii SG „Zdynia” do Koniecznej^[12]. Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma wydzielił placówkę I linii „Konieczna” z komisariatu „Ujście Ruskie” i przydzielił go do komisariatu „Krempna”^[13].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Muszyna” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Jaśliska” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Muszyna” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Krempna” − 1935^[14]

Funkcjonariusze komisariatu

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w maju 1928^[5]:

• komenda − Gładyszów
• placówka Straży Granicznej I linii „Wysowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zdynia”
• placówka Straży Granicznej I linii „Ożenna”
• placówka Straży Granicznej II linii „Długie”
• placówka Straży Granicznej II linii „Gładyszów”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928^[7]:

• placówka Straży Granicznej I linii „Izby”
• placówka Straży Granicznej I linii „Wysowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zdynia”
• placówka Straży Granicznej I linii „Grab”
• placówka Straży Granicznej II linii „Gładyszów”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[9], w 1931, w 1935^[14]::

• 3/19 komenda − Gładyszów (48 km)
• placówka Straży Granicznej I linii „Izby”
• placówka Straży Granicznej I linii „Wysowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zdynia”
• placówka Straży Granicznej I linii „Radocyna” → w 1937 przeniesiona do Koniecznej
• placówka Straży Granicznej II linii „Gładyszów”

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Waldemar Bocheński: Almanach Muszyny 2009. Formacje graniczne II RP. 2009. [dostęp 2016-12-28].
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.