Komisariat Straży Granicznej „Kartuzy”

Komisariat Straży Granicznej „Kartuzy”
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1929
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Kartuzy

Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 4

Komisariat Straży Granicznej „Kartuzy” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-gdańskiej w latach 1929–1939.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 1 z 29 kwietnia 1929 w sprawie zmian organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski powołał do życia i ustalił organizację komisariatu „Kartuzy”^[3]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej zarządził nową strukturę organizacyjną^[4]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 przeniesiono placówkę II linii Egiertowo do Kameli. Tym samym zniesiono posterunek SG w Kameli. Zniesiono też posterunek detaszowany „Szymbark”^[5]. Rozkazem nr 2 z 4 czerwca 1932 w sprawach organizacyjnych komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł placówkę II linii „Chwaszczyno” do Kacka Wielkiego^[6]. Rozkazem nr 3 z 29 listopada 1933 w sprawach organizacyjnych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przemianował placówki II linii „Kamela”,„Borcz”, „Żukowo” i „Wielki Kack” na placówki I linii^[7]. Rozkazem nr 3 z 23 czerwca 1934 w sprawach [...] tworzenia i zniesienia posterunków informacyjnych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę I linii „Wielki Kack” z komisariatu Straży Granicznej „Kartuzy” i włączył w skład komisariatu Straży Granicznej „Gdynia”^[8]. Rozkazem nr 5 z 3 marca 1939 w sprawie zmian organizacyjnych [...], komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma przemianował placówkę I linii „Kamela” na „Egiertowo”^[9].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty

komisariat Straży Granicznej „Skarszewy” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Gdynia” − 1930

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
podkomisarz	Jan Ostruszka	12 VIII 1939^[10] –
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik	Nestor Chciej^[11]	23 IV 1939^[12]? –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w czerwcu 1929^[3]:

komenda − Kartuzy
placówka Straży Granicznej II linii „Egiertowo”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Szpon”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Kamela”
placówka Straży Granicznej II linii „Borcz”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Borcz”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Łapin”
placówka Straży Granicznej II linii „Stara Piła”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Stara Piła”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Kokoszki”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Maternia”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930^[13]:

komenda − Kartuzy
placówka Straży Granicznej II linii „Egiertowo”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Szpon”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Szymbark”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Kamela” → w 1933 przemianowana na placówkę I linii
placówka Straży Granicznej II linii „Borcz” → w 1933 przemianowana na placówkę I linii
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Skeszewo”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Łapin”
placówka Straży Granicznej II linii „Żukowo” → w 1933 przemianowana na placówkę I linii
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Stara Piła”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Kokoszki”
placówka Straży Granicznej II linii „Chwaszczyno” → w 1932 przeniesiona do Wielkiego Kacka → w 1933 przemianowana na placówkę I linii → w 1934 przeniesiona do komisariatu „Gdynia”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Wielki Kack”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Owczarnie”
- posterunek informacyjny Straży Granicznej „Kolibki”

Organizacja komisariatu w 1936:

komenda −Kartuzy
placówka Straży Granicznej II linii Kartuzy
placówka Straży Granicznej I linii Kamela
placówka Straży Granicznej I linii Borcz
placówka Straży Granicznej I linii Żukowo

Przypisy

↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑ ^a ^b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 38.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 73.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 82.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 89.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 96.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 159.
↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 63/39.
↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 24/39.
↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 60/39.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 95.

Bibliografia

Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.

Straż Graniczna (1928–1939)

Inspektoraty okręgowe od 1938 okręgi SG	Małopolski Mazowiecki Pomorski Śląski Wielkopolski Wschodniomałopolski Zachodniomałopolski wewnętrzny
Inspektoraty graniczne od 1938 obwody SG	(1) Stawiski/Łomża (2) Przasnysz (3) Brodnica (4) Tczew (5) Gdynia (6) Kościerzyna (7) Chojnice (8) Nakło (9) Wronki (10) Opalenica/Wolsztyn (11) Leszno (12) Ostrów (13) Wieluń (14) Lubliniec/Częstochowa (15) Królewska Huta/W. Hajduki/Chorzów (16) Rybnik (17) Biała/Bielsko (18) Nowy Targ (19) Nowy Zagórz/Krosno/Jasło (20) Sambor (20/21) Stryj (21/22) Kołomyja
Obwody SG powstałe po 1938	Brasław Cieszyn Sanok Suwałki Żywiec
Komisariaty SG	Baligród Białystok Bielszowice Bogumin Bojanowo Borynia Borzyszkowy Bralin Brzeźno Chojnice Chorzele Cierlicko Cieszyn Cisna Czarnków Czarny Dunajec Druja Dubin Dwernik Działdowo Dzietrzkowice Filipów Gdynia Gładyszów Gniew Gola Gorzyce Goszczyno Grajewo Hańcza Hartowiec Hel Herby Horodenka Istebna Jabłonka Jabłonków Jabłonowo Janówka Jasieniów Polny Jasnowice Jaśliska Jaworzno Jutrosin Kaczory Kalety Kamień P Kamień Kartuzy Kaszczor Knurów Kobyla Góra Kolno Komańcza Konarzyny Korbielów Kornowac Kosów Kraków Krempna Krokowa Krościenko Krotoszyn Krotoszyny Krukowo Kruszewo Krynica Kuty Laski Leman Leszno Leswice Ligotka Linja Lipiny Lipienice Lipusz Lubasz Lubawa Lubecko Lubliniec Lubomia Ludwikówka Lwów Łapsze Niżne Łasin Ławoczne Łęka Opatowska Łobżenica Łódź Międzychód Miruszyno Mroczeń Muszyna Myszyniec Nadwórna Nowa Wieś Nowe Odolanów Orłowa Orzesze Paniówki Panki Perehińsko Piaseczna Piekary Śląskie Piłka Piwniczna Plusy Porohory Potrzebowice Praszka Prądzona Przerośl Puck Pudełko Raczki Radostów Rajcza Rajgród Rakowiec Rawicz Rudna Rudniki Rybnik Rybno Rychtal Rytro Sandomierz Sianki Sierakowice Silna Skarszewy Sławsko Słupia Smarze Sołotwina Sośnie Sulęczyn Sypniewo Szarlej Szczepkowo Borowe Szczuczyn Szprudowo Śniatyn Świechocin Świerkocin Tarnowskie Góry Tatarów Turmont Ujście Ujście Ruskie Ustroń Warszawa Wejherowo Wieleń Wijewo Włoszakowice Wola Michowa Wolsztyn Worochta Wysocko Niżne Wysoka Zaborowo Zakopane Zaleszczyki Zaręby Zbąszyń Zebrzydowice Zielona Zielona Chocina Żabie
Placówki I linii	Antonina Ardzeluza Augustowo Babilon Bakałarzewo Balnica Bałuje Barwinek Bawernica Bądecz Bedrykowce Beniowa Berehy Beskid Bezula Białoberezka Białuty Białykał Błędowice Bługowo Bobrowa Bochlin Bogdaj Bogumin Bogusze Boguszowice Bonisław Borek Borowy Las Boruszowice Braszczok Brodna Brusiek Brzezie Brzeziny Brzeźno Brzozowice Brzozowo B Brzozowo K Buchacz Buczek Buków Butla Bystre Chachalnia Charzykowo Chaszczowanie Chełst Chochołów Chorap Chorzele Chośnica Chróścin Chwałęcice Chyżne Cieszyn Cisna Ciszkowo Cupel Czantoria Czarne F Czarne I Czarnków Czarnowo Czercz Czeremcha Czerlin Czorsztyn Datynie Dąbrowy Dechułów Dębicz Dębno Dębowiec Długie Dobrzec” Dolina Chochołowska Dolna Jadwigi Dołhopole Domosławice Dormowo” Dorotowo” Drawski Młyn Drawsko Drożki Druja Dusocin Dywan” Działdowo Dziembowo Dzietrzkowice Dziewcza Góra Fereskula Filipów Fitowo Gardeja Gdynia Gębalówka Gierałtowice Gierłoż Glinica Glinka Glisno Głuchaczki Gniew Godów Gola Gołaszyn Gołczewo Gołębie Gorzeń Gorzędziej Gorzycko Stare Gorzyczki Gowidlino Górowo-Trząski Grab Grabówek Grądzkie Grochołowce Grochołowice Gródek Chobienice Grójec Grześlaki Gulcz Gutowo Hala G Hel Henrykowo S Henrykowo Z Hnyła Howerla Hryniawa Husne Huta P Huta T Ignacówka Izby Jabłonica Jabłonka Jabłonna Jamielnik Jamno Janowo Janówka Jasiel Jasieniów Jasnowice Jastarnia Jaszczurówka Jaworki Jawornik Jażyniec Jelenkowate Jelenowo Jelonki Jeziora Jeziorki Judziki Jurgów Kacwin Kaczory Kaczyce Kalina Kalnica Kamienica Kamienna Kamińsko Kamionka Karol Emanuel Karolin Karwia Karwińskie Błota Kaszczor Kąty Kąty Śląskie Kiełpin Kębłowo” Kębłowski Młyn Kętszyno Kiełcze-Kopki Kik Kisiny Klauza Klęczkowo Klimkowiec Klimiec Kluczno Kłobuck Knurów Kobaki Kohuntkowa Kokotek Kołodróbka Konarzyny Konieczna Konradów Kończyce Kopanica Korbielów Korytki” Kosówka Kościelisko Kośmidry Koza Kozielec” Krasnołąka Krążelka Krupka Krywałd Krywka Krzyżówki Kukowo Kułaczyn Kunowo Kurki Kuropka Kuty Kuźnice Kwiejce Lasocice Lelechów Leszna G Leśnica Libuchora Ligota Bukowice Lipinki Lipnica Lipówka Liszna Lubocino Lutówko Łagiewniki Łapszanka Łąkie Łąkty Łebki Łobżonka Łomna G. Łosicha Łupków Łysa Polana Łyśniewo Makoszowy Małe Słońce Małe Walichnowy Mały Stożek Maniów Marklowice Maryniec Masłowo Mechelinki Miechów Mierzyn Mikołeska Milewo” Milik Młynek Morgi Moszczenica Mścigniew Muchocin Nad Stawem Nądnia Nakło Napromek Nieboczowy Niechłód Niedzica Niedźwiadna Niepoczołowice Niwy Nogat Nowa Dzielnica Nowa Karczma Nowe Nowie Obra Ochojec Okoniówek Oksywie Olchowiec Olszanka Olza Omule Opalenie Oporzec Orłowo Orzegów Osłanin Osmołoda Ostrowo Ożenna Pakówka Pałubice Parszywnia Pasika Pawełki Pawłów N Pawłów S Pawonków Pełty Pepłówek Pieczarna Piekary Pieńki Pierwoszyno Pietwałd Pijanówka Pisarzowice Piwniczna Pomierki Szonychel Podczerwone Podłęże K Podłęże S Podspady Pogwizdów Polanica Polany P. Gronowo Polulkiemie Poniwiec Popielniki Popowo Potoczek Potrzebowo Powroźnik Praszka Prawy Las Prądzonka Probabin Prosna Proszów Przedmoście Przegibek Przerośl Przerwa Przyborów Przybyszewo Przychodzko Przysłup Przyszowice Przywarówka Puck Pudełko Pudłów Puńców Pustynia Radły-Ługi Radocyna Radomno Radomyśl Radoszyce Radusz Rafajłowa Rajcza Rajewo Rakowo Raszczyce Repty N Rewa Bestwin Rochy Rodzone Rojca Romanowo Ropiczka Rosko Rozewie Roztoki J Roztoki G Roztoki K Rożen Różewie Ruchaje Ruda Ruda K Ruda L Rudzka K Rumienica Ruptawa Rutki N Rybin Rybno Rycerka Rychtal Rychwałd P Rzeka Bystrzec Rzembronia Sambor Saneczków Serafińce Sianki Siemianice Silna Sińków Skaliste Skoroszów Skrbeńsko” Skrodzkie Skwierawy Sławicz Słobódka Słupia Solarnia Solinka Sopotnia Sosnówek Sowia Góra Sól Sromowce N Sromowce W Sumin Stajki Stanisławowo” Stany Stara Jabłonka Stare Starokrzepice Stary Folwark Starza Stecowa Sterki Stoki Strubiska Strzebielino Strzybnica Strzyżewo” Sucha Góra CD Sucha Góra TG Sulmierzyce Sumina Szańce Szarlej Szczawnica Szczupliny Szczygłowice Szemzdrowo Szenfeld Szkaradowo Szonów Szwarcenowo Szwierczynowice Szybeny Śmigłowo Tarnowa Ł Tarnowice S Teklin Temper Tłuczewo Toplin Trębaczów Trzciel Trzytonie Tuczapy Tudjów Tupadły Turośl Tylicz Tymawa Uciechów Ujazd Ujsoły Ujście Ustrzyki G Uścieryki Uzdowo Walentynowo Walkowice Warmiak Warszkowo Wasiły Wąchabno Wądzyn Wełcz Wetlina Widowo Wieleń Wielka Tymawa Wielka Wieś Wierchomla Wierciochy Wierzbice Wierzchocina Wilamowo Wilcza Wilhelminental Wincenta Mochy Wincentowo Wisła Wisłok W Wiśniewo Wiśniówka Witkowo Witów Witówka Władysławek Wodziczna Wojkowa Wojsk Wojtkowice Wola W Wołosate Wołosianka Woronienka Wójcin Wrzeszczyna Wybudowanie Wydawy Wygiełdów Wygoda Wysowa Wyżków Wyżłów Zaborowo Zaborówiec Zaleszczyki Załakowo Załucze Zamostne Zaręby Sumin Zawada Zawale Zawoja Zbarzewo Zbarzyk Zbyczyna Zduny Zdynia Zebrzydowice Żelewiec Zelgniewo Zgorzelec Zielkowo Zielona Zielona W Zimna Złatna Zmysłowo Zwardoń Żabiny Żabnik Żarnowiec Żegiestów Żmijowiec Żupanie Żylice
Placówki II linii	Arniki Baligród Będzin Biała Bielsko Bielszowice Borcz Bogumin Bogunice Bojanowo Bolesławiec Borynia Bralin Brodna Brodnica Bydgoszcz Chebzie Chodzież Chojnice Chorzele Chorzów Chwaszczyno Ciemnoszyje Cierlicko Cieszyn Cisna Czarnków Czarny Dunajec Czersk Dalwin Długie Dolne Ostrowite Druja Dubin Dusocin Dwernik Działdowo” Dzietrzkowice Egiertowo Filipów Gdynia Gładyszów Gorzyce Goszczyno Grabowo Grabówno Grajewo Grudziądz Hańcza Hartowiec Herby Horodenka Hutar Inowrocław Istebna abłonka Jabłonków Jabłonowo Janowo Jasieniów P Jasło Jasnowice Jaśliska Jaworzno Jeleśnia Jutrosin Kaczory Kadzidło Kalety IKartuzy Kamień Kamień P Katowice Kępno Knurów Kobyla G Kolno Kołomyja Komańcza Komorniki Konarzyny Korbielów Kornowac Korytki Kosów Kościerzyna Krokowa Krosno Krościenko Krotoszyn Krotoszyny Królewska Huta Krucz Krukowo Kruszewo Krynica Krzepice Krzywopole Krzyworównia Laski Leman Leszno Lewice Ligotka K Linia Lipiny Lipusz Lubasz Lubawa Lubecko Lubliniec Lubomia Ludwikówka Łacha Łapsze N Łasin Łobżenica Łomża Małe Słońce Matków Międzychód Miruszyno Mława Mokre Muszyna Mysłowice Myszyniec Nadwórna Nakło Nowy Targ Nowy Tomyśl Nowy Zagórz Odolanów Opalenica Orłowa Orzesze Ostrołęka Ostrów Paniówki Panki Pelplin Piekary Piłka Piwniczna Konin Łódź I Łódź II Radomsko Zduńska Wola Krempna Polany Porohy Potrzebowice Poznań Praszka Prądzona Przasnysz Przemyśl Puck Radostów Rajcza Raczki Rajgród Rakowiec Rawicz Rożnów Rudna Rudniki Rybnik Rybno Rycerka Rychtal Rydzyna Rytro Sanok Sępólno Sianki Sierakowice Skarszewy Skomlin Ławoczne Sławsko Słupia Smolnik Smorze Sołotwina Sosnowiec Sośnie Stanisławów Stara Piła Stawiski Strojec Stryj Strzepcz Sulęczyn Suwałki Sypniewo Szczepkowo Borowe Szczuczyn Szczygłowice Szprudowo Śmiłowo Śniatyn Świechocin Świerkocin Tarnowskie Góry Tczew Tłuste Miasto Turka Turośl Ujście Ustroń Wejherowo Wieleń Wieluń Więcbork Wijewo Włoszakowice Wodzisław Wola Michowa Wolsztyn Worochta Wronki Wyrzysk Wysocko Niżne Wysoka Zaborowo Zajączkowo Zakopane Zaleszczyki Zaręby Zbąszyń Zebrzydowice Zielona Chocina Żabie Żukowo Żytniów